ZAMBAK ÇİÇEĞİ
Kökeni ve Yayılışı
Kafkaslarda 26 türü yetişmektedir. Yemen de yetişen beyaz zambak (L. albicans) hacılar tarafından getirilerek mezarlıklara dikilmiş ve buradan Anadolu'ya yayılmıştır.
Çok sayıda türü vardır. Çiçeklerinin güzel olması nedeniyle çoğunlukla süs bitkisi olarak yetiştirilir.
Bitkisel Özellikleri
Çok yıllıktır. Kökü, yatay gelişir. İçerisi kırmızı-mor renkli ve etlidir. Gövdesi düzdür. Bitkinin alt kısmındaki yapraklar uzun, paralel damarlı, üst kısmındaki yapraklar kısa kalındır. Çiçeklerin 3-8 adedi bir arada ve uzun bir çiçek salkımı üzerinde bulunur. Çiçekler mor, sarı veya beyaz renklidir.
Meyve 3 gözlü kutucuktan ibarettir. Bitki Mayıs-Haziran aylarında çiçek açar, meyve Temmuz-Ağustos aylarında olgunlaşır.
İçerikleri
Yapılan analiz sonucu, sarı renkli boyayıcı madde, katranlar, %57 kadar nişasta, %9.6 sabit yağ, muhtelif asitler vs tespit edilmiştir. Sarı süsenin yapraklarında fazla miktarda C vitamini saptanmıştır. Çiçeklerinde ise %2.8 pirokall grubu maddeler vardır.
Faydalanma Yönleri
Drog olarak bitkinin yumrusundan istifade edilir. Bu maksatla, bitkinin çiçekleri solduktan sonra yumruları hasat edilir soğuk su ile yıkanıp ince ince doğrandıktan sonra kuru ve havadar bir yerde kurutulur.
Halk hekimliğinde sarı süsenin kurutulmuş yumrusundan hazırlanan çayı ve haşlaması; mide-bağırsak hastalıklarında büzüştürücü ve bakterisit etkisinden, istifade etmek için ishale karşı kullanılır. Haşlanması böbrek ve idrar yolları hastalıklarında iltihap kurutucu ve ağrı kesici olarak faydalanılır.
Zambak ve zambak yağının faydaları sadece bunlarla da sınırlı değildir. Zambak yağı düzenli olarak kullanıldığı zaman ciltteki kırışıklıkları alır ve pürüzsüz bir cilt getirir. Yaşlanmayı geciktirir ve dermatologların tavsiye ettiği bitki özlerinden birisidir. Hoş kokusu sayesinde parfüm esansları içinde de kullanılır.
Zambak bitkisi daha öncede söylediğimiz gibi insanlara oldukça yararlı bir bitkidir. Cilt güzelliğinin yanı sıra diş ağrısı, adet sancısı ve vücudun değişik yerlerinde olan ağrı ve sancılara iyi gelir. Bunun dışında romatizma gibi eklem ağrılarına ve sancılarına da iyi gelir.
